Świeżawski (Swieżawski, Świerzawski Paprzyca) Stanisław Eustachy, pseud.: Motor, Rosomak (1895—1974), poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej.
Ur. 13 XI w majątku Łykoszyn (pow. tomaszowski) w rodzinie ziemiańskiej, był synem Czesława i Zofii z Rakowskich.
Od r. 1909 uczył się Ś. w Zakładzie NaukowoWychowawczym OO. Jezuitów w Chyrowie i 7 VI 1913 zdał tam maturę z wyróżnieniem. W listopadzie t.r. podjął studia na Wydz. Prawa UJ, a potem w r. akad. 1917/18 jeden semestr studiował w Studium Rolniczym UJ. W l. 1916—17 odbył również kurs w Akad. Handl. w Krakowie. Podczas studiów działał w Bratniej Pomocy Akademickiej, a w r. 1918 został jej prezesem. W listopadzie t.r. wstąpił do Ochotniczego Baonu Akademickiego i uczestniczył w walkach z Ukraińcami w Galicji Wschodniej. Dn. 23 VII 1920 otrzymał na UJ stopień doktora praw; podczas wojny polsko-sowieckiej służył jako ochotnik w 8. Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego.
W l.n. gospodarował Ś. w odziedziczonym majątku Łykoszyn. W styczniu 1928 wstąpił do BBWR, a w r.n. do związanego z nim Centralnego Tow. Organizacji i Kółek Rolniczych. W wyborach do Sejmu 16 XI 1930 zdobył mandat z listy BBWR z okręgu nr 27 (powiaty zamojski, biłgorajski, tomaszowski). Działał w sejmowych komisjach administracyjnej i prawniczej, a także był zastępcą członka komisji regulaminowej i nietykalności poselskiej. W Sejmie zajmował się prawem i skarbowością rolną; w klubie BBWR kierował Kołem Rolników Posłów i Senatorów. W zorganizowanym przez BBWR w Warszawie Zjeździe Działaczy Gospodarczych i Społecznych wygłosił 18 V 1933 referat Zagadnienie produkcji i zbytu w rolnictwie (W. 1933). T.r. wszedł w skład Zarządu Głównego Tow. Rozwoju Ziem Wschodnich; został wtedy również wiceprezesem Związku Izb i Organizacji Rolniczych oraz radcą prawnym lubelskiej Izby Rolniczej.
Dn. 1 II 1934 został Ś. szefem Kancelarii Cywilnej prezydenta RP Ignacego Mościckiego; zrzekł się wtedy mandatu posła. W r. 1935 zakończył pracę w lubelskiej Izbie Rolniczej i odszedł z funkcji wiceprezesa Związku Izb i Organizacji Rolniczych. W obozie sanacji wspierał grupę Walerego Sławka, a po jego dymisji z urzędu premiera (12 X t.r.) zrzekł się funkcji szefa Kancelarii Cywilnej Prezydenta RP. Prowadził następnie w Warszawie doradztwo prawne różnych firm handlowych. W r. 1937 wszedł w skład Rady Nadzorczej Banku Polska Kasa Opieki S.A.
W okresie okupacji niemieckiej przebywał Ś. w majątku Łykoszyn. Od listopada 1941 pod pseud.: Motor i Rosomak kierował Biurem Informacji i Propagandy tomaszowskiego obwodu ZWZ/AK. Na początku czerwca 1944 dwór w Łykoszynie został zniszczony przez oddział UPA, a po wyzwoleniu w lipcu t.r. spod okupacji niemieckiej majątek Ś-ego został jesienią rozparcelowany. Ś. ukrywał się odtąd pod Białą Podlaską i w Lublinie. W lutym i maju 1945 był na krótko aresztowany. We wrześniu t.r. wstąpił do Zrzeszenia WiN i w jego okręgu lubelskim objął funkcję kwatermistrza. W marcu 1947 ujawnił się z dowództwem okręgu i zakończył działalność konspiracyjną. Zamieszkał w Bytomiu i założył Bytomską Spółkę Drzewną, którą prowadził do jej nacjonalizacji w r. 1949. Potem pracował w katowickiej ekspozyturze Centrali Handlowej Przemysłu Chemicznego, a od lutego 1951 w oddz. bytomskim Katowickiego Zarządu Aptek. W kwietniu 1969 przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Warszawie. Zmarł tam 30 VII 1974, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918—1921 oraz węgierską Wielką Wstęgą Orderu Krzyża Zasługi, estońskim Orderem Krzyża Orła I kl. (1935) i belgijską Wielką Wstęgą Orderu Leopolda.
Brak informacji o rodzinie Ś-ego.
Chyrowiacy; Corpus Studiosorum Universitatis Iagellonicae, Kr. 2014 III; Kto był kim w Drugiej RP?; Łoza, Czy wiesz, kto to jest? I (fot.); Ziemianie polscy, Cz. 11 (dot. także rodziców); — Borkowski J., Górnicz A., Kółka rolnicze w II Rzeczypospolitej, W. 1978; Caban I., Ludzie lubelskiego okręgu Armii Krajowej, L. 1995; Jędrzejewicz W., Cisek J., Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867—1935, Kr.—Łomianki 2007 IV; Jubileusz 60-cio lecia Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczniów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, Kr. 1926 s. 86; Kacprzak M., Towarzystwo Rozwoju Ziem Wschodnich 1933—1939, Ł. 2005; Kapitał państwowy w spółkach prawa handlowego u schyłku Drugiej Rzeczypospolitej, Oprac. J. Gołębiowski, Kr. 2004; Rostworowski T., O Bogu i ludziach, W. 2005; — Günther W., Pióropusz i szpada, Paryż 1963, Irzykowski K., Listy 1897—1944, Kr. 1998; Swieżawski S., W nowej rzeczywistości 1945—1965, L. 1991; tenże, Wielki przełom 1907—1945, L. 1989; Skład osobowy Sejmu RP w dniu 1 marca 1931, W. 1931 s. 37, 43, 53; Skorowidz do sprawozdań stenograficznych z posiedzeń Sejmu RP od 3 listopada 1933 do 13 marca 1934 [b.m.r.w] s. 47; Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930. Województwo lubelskie, Oprac. T. Epsztein, S. Górzyński, W. 1990 III; Szymanowski G., Dwanaście lat, Tor. 1998; Żongołłowicz B., Dzienniki 1930—1936, W. 2004; — „Monitor Pol.” 1930 nr 280; „Gaz. Warsz.” 1893 nr 200 (dot. ojca).
Przemysław M. Żukowski